W czym tkwią sekrety rodzin, w których ludzie zyskują siłę i wiarę w siebie? Czego możemy nauczyć się od rodzin, w których dorastają dzieci z silnym poczuciem własnej wartości, będące w dobrym kontakcie ze sobą i swoimi emocjami, umiejące budować ciepłe relacje z innymi? Przeważająca część wiedzy na temat funkcjonowania rodzin pochodzi z badań nad zjawiskami problemowymi oraz jest budowana na podstawie doświadczeń osób, dla których relacje rodzinne były niejednokrotnie źródłem cierpienia. Czym w takim razie charakteryzują się te rodziny, które dają mocne fundamenty do dalszego rozwoju? Przeczytajcie, co robią i czego nie robią tzw „zdrowe” rodziny.
1. Relacja w parze.
Silna relacja rodziców jest podstawą, na której opiera się cała konstrukcja rodziny. Para jest ze sobą blisko, panuje w niej wysoki poziom intymności. Dorośli mają zarówno wspólne, jak i odrębne zainteresowania, są otwarci i empatyczni w wyrażaniu uczuć względem siebie. Żadne z nich nie sprawuje władzy w parze na wyłączność.
2. Relacje z dziećmi.
Przywództwo w rodzinie leży wyraźnie w rękach rodziców, są oni jednak otwarci na zdanie dzieci, których opinie i uczucia traktowane są poważnie. Dzieci są słuchane z uwagą, zabierają głos w wielu ważnych dla rodziny kwestiach, aczkolwiek to do dorosłych należny ostateczne podjęcie decyzji i wzięcie odpowiedzialności za nią.
3. Otwartość.
Rodzina jest otwarta na inne punkty widzenia, style życia i perspektywy. Przejawia się w niej szacunek dla różnic i granic innych ludzi. Członkowie rodziny angażują się w życie na zewnątrz. Pracują lub są zaangażowani społecznie, tworzą relacje z ludźmi spoza rodziny.
4. Akceptowanie różnic.
W rodzinie panuje przyzwolenie na autonomię i indywidualność. Członkowie rodziny czują się komfortowo z różnicami w opiniach. Nikt nikomu nie narzuca swojego zdania. Każda osoba w rodzinie czuje, że może komfortowo się wypowiedzieć.
5. Zaufanie.
W rodzinie panuje wiara w to, że ludzie w większości mają dobre intencje, a ich zachowanie oraz popełniane przez nich błędy są wynikiem wielu złożonych zmiennych.
6. Równowaga bliskości i odrębności.
Członkowie rodziny lubią spędzać czas ze sobą i często to robią, przejawiają wzajemne zaangażowanie, są względem siebie wspierający i wyrozumiali. Szanowane jest przy tym prawo wszystkich w rodzinie do posiadania własnych potrzeb, granic, przestrzeni i poczucia odrębności.
7. Otwartość w ekspresji emocji.
Członkowie rodziny są otwarci w wyrażaniu emocji, ogólną atmosferę odbiera się jako pogodną, pełną ciepłą i humoru. Komunikacja jest otwarta i spontaniczna. Każdy może swobodnie wypowiedzieć swoje myśli i uczucia, odnosi się wrażenie, że w rodzinie można rozmawiać na każdy temat.
8. Nastawienie na rozwiązania.
Problemy są identyfikowane wcześnie, członkowie rodziny nie skupiają się na poszukiwania winnego, nie obwiniają się wzajemnie. Konflikty rozwiązywane są na drodze kompromisu i negocjacji. Rodzina jest elastyczna w szukaniu rozwiązań.
9. Akceptowanie zmian.
Rodzina ma umiejętność godzenia się ze stratami i zmianami. Radzenie sobie zarówno ze stresującymi, niespodziewanymi wydarzeniami, jak i planowanymi zmianami wynikającymi z cyklu życia rodziny jest charakterystyczną cechą silnych rodzin.
Przyglądanie się swojej rodzinie to istotny krok w zrozumieniu samego siebie. Robiąc bilans mocnych i słabych stron naszych własnych rodzin warto jednak pamiętać, że „zawsze robimy wszystko to, na co nas stać w danej chwili. Na szczęście wprowadzenie zmian jest możliwe w dowolnym momencie życia każdego z nas, jeśli jesteśmy gotowi podjąć związane z tym ryzyko.” (V. Satir)
Tekst powstał na podstawie opracowań Identifying Successful Families: An Overview of Constructs and Selected Measures, Research on Successful Families autorstwa M. Krysan, K. A. Moore and N. Zill (Child Trends, 1990) oraz książki „Rodzina, tu powstaje człowiek.” V. Satir.